Waterbeheer en syndicaat wateren – Deel 1

Het VBK behartigt al sinds jaar en dag de belangen van de karpervissers in België. Dit doen ze met verve en een facet dat het VBK uniek maakt is het feit dat ze wateren in eigen beheer heeft. Men noemt dit ‘syndicaat wateren’, volgens sommigen een ‘vies woord’, echter in dit tweeluik geeft VBK voorzitter Mark Hoedemakers een kijkje achter de schermen op het vlak van waterbeheer en syndicaat wateren!

Net zoals je in alle geledingen van sport, cultuur, politiek en (ook de moeite waard om te vermelden in dit lijstje) randzaken een allegaartje vindt van amateurs, een brede middenmoot en toppers, geldt die stelling ook binnen de hengelsport. Eigenlijk geen stelling, maar een keiharde kopstoot van een feit!

Wat is in mijn optiek een ‘goed visser’? Wel, iemand die zich met respect voor vis en natuur, voor andere vissers en niet-vissers, voluit kan laven aan de beoefening van onze gedeelde passie, da’s een goed visser. Bedien je je daarenboven nog eens van een degelijke hoeveelheid technische bagage, een ruime kennis van het onderwaterleven en een tactisch gedegen aanpak om net die vissoort die je zo nauw aan het hart ligt schaakmat te zetten: dan ben je een rasvisser. Dan behoor je tot de elite, wellicht tegen wil en dank.

Waterbeheer & Moeder Natuur

Ook bij het beheer van een water komt er veel meer kijken dan een leven van dag tot dag, jaar tot jaar. Waterbeheer zonder visie, zowel op lange als korte termijn, is geen waterbeheer. Eerder bullshit. Hij die zonder kennis van het biotoop of – erger nog – zonder respect voor het biotoop aan het klussen slaat, is geen beheerder maar een gebruiker. Laat dan het woord gebruiker het meest neutrale zijn dat ik vond in m’n vocabulaire.

Als individu, als hengelsporter en pas in derde instantie als voorzitter vind ik de langetermijnvisie van het waterbeheer waar VBK vzw voor staat, én de praktijk daarvan, van erg hoog niveau. Natuurlijk niet zonder steekjes die van tijd tot tijd vallen, want Moeder Natuur is geen blokkendoos. Wel met een reeks eerlijke en verstandige uitgangspunten, die een evenwicht trachten na te streven tussen het ‘welzijn’ van een water en haar bewoners, en het comfort van de hengelaars aan haar oevers. Het streven is bovendien dat elke Afdeling Waterbeheer minstens break-even kan draaien, met liefst ruimte voor investering. Hierbij zijn alle Afdelingen Waterbeheer communicerende vaten, omdat we in onze langetermijnvisie (daar valt ’t woord weer) er van uit gaan dat het creëeren van meer en betere hengelsportmogelijkheden voor al onze leden voorop staat. Geldgewin is geen drijfveer.

Soms is het hard werken om een VBK water ‘om te turnen’ tot een geschikt viswater.

Termen als draagkracht, gezonde en evenwichtige populaties (meervoud, inderdaad!), of introductie van nieuwe natuurlijke voedselbronnen zijn noch loze beloftes, noch betekenisloze kreten. Voor de beheerders van onze VBK-waters zijn dit jaarlijks terugkerende denkoefeningen.

Wateren in beheer van de vereniging

Balancerend op de dunne lijn (knipoog naar Luc) trachten wij als bestuurders en beheerders weloverwogen stappen te zetten bij het beheer van onze waters, en daarbij is the easy way no option. Elk water heeft haar eigenheid en dus is er voor elk water een beheer op maat noodzakelijk. Eenheidsworst is iets wat we niet willen. Dat gaat trouwens ook niet, of je moet graag jezelf voor de gek willen houden. Ook dat is één van de rijkdommen van de natuur rondom ons. Een uitzettingbeleid, en bij uitbreiding een beheerstraject, stem je af nadat je alle feiten en liefst zoveel mogelijk variabelen in kaart hebt gebracht.

Ieder VBK water wordt op passende wijze beheerd.

Iets wat resulteert in een diverse flora en fauna in (en rond) de wateren.

En dan nog, ga je uiterst voorzichtig te werk. Zo is er enkele jaren geleden de keuze gemaakt voor de Egleghemvijver in Hombeek, om geen herbepotingen te doen met kweekkarpers, vissen van ‘buitenaf’. Te delicaat als je de uitzetgeschiedenis van dat water indachtig houdt. Wel loopt er al 2 jaar een project waarbij we trachten bevrucht kuit te scheppen, om dat vervolgens in quarantaine op te kweken tot diezelfde eitjes uitgegroeid zijn tot visjes die niet meer makkelijk ten prooi kunnen vallen aan rovers. Geen uitzettingen van een nieuwe bloedlijn, maar de huidige populatie een vinnetje helpen bij het zorgen voor nakomelingen. Het eerste jaar misten we de trein volledig, en het tweede jaar leerde ons (onder voorbehoud) dat de vruchten van de paaiende karpers in dit geval niet meer zo vruchtbaar bleken. Iets met een te hoge leeftijd van de ouderdieren, me dunkt.

De karpers op Hombeek bereiken hoge leeftijden én hoge gewichten.

Wat ons voor Hombeek rest inzake uitzetbeleid, is stug het ingeslagen pad te blijven bewandelen, hopend op een jaar met succesvolle oogst. Terwijl op andere waters in (mede-)beheer onderhoudsuitzettingen frequent worden uitgevoerd, is dat voor Hombeek taboe. Stick to the plan! Er is trouwens wel degelijk natuurlijke opvolging daar, en wie zegt er trouwens dat de Egleghempopulatie ooit het label ‘uniek in Noordwest-Europa’ zou hebben verdiend, mochten we wél ingegrepen hebben tijdens de laatste 10 jaar? Maar: da’s een hele andere discussie, die ik al een keer voor de voeten wierp van de toehoorders tijdens een presentatie/discussie over water- en visstandbeheer van enkele jaren geleden. ‘k Ben er zeker van dat dit een erg interessante materie is, met weeral die vermaledijde ‘dunne lijn’ waarop je balanceert… Moeilijk, maar oh zo verrijkend voor je beeldvorming.

Aanloop & kilo’s, onlosmakelijk met elkaar verbonden

Dat VBK-waters vissers aanspreken, staat ondertussen als een paal boven water. Dat dit succes niet afhangt van dat goede beheer, staat bovenop die paal. Het zijn de kilo’s die tellen, meneer. Naakte cijfers overtreffen beschubbing, kleurschakering, bouw en geschiedenis. Naakte cijfers heersen, en wie ben ik om dat ‘slecht’ te vinden. Ik draai namelijk (zij het niet geheel gewetenloos) mee in dit maffe circus, werk mee aan een ledenblad dat net zoals de commerciële magazines gewichtig gewichtsloos wil zijn, tegen beter weten in. Ik vang verdorie ook graag grote vissen, werk lijstjes topvissen af.

Ook ik vang graag de toppers van een bestand.

Wél kan ik mezelf recht in de spiegel aankijken en hardop zeggen dat ik niet zomaar in eender welke rij ga zitten, dat ik wél een meerwaarde hecht aan de levensloop en geschiedenis van een karper, dat ik niet zomaar bij eender welke club wil horen. Principes gaan boven alles. Principes gaan op z’n minst boven veel. Geenszins ben ik heiliger dan de paus, een zegswijze die ik trouwens enkel en alleen voor haar context neer pen. De macht van de paus is namelijk op niets gebaseerd. En route pour le néant…

De volkstoeloop op Hombeek is niet anders dan deze aan de boorden van Oasis, enkele jaren geleden. Dat was ook full house. Om over het Eendenmeer nog maar te zwijgen. “De tijd is aangebroken dat we slachtoffer worden van ons succesvol beheer, dat we niet meer voor iedereen goed kunnen doen,” zei één van die gerespecteerde waterbeheerders niet eens zo lang geleden. Hij had gelijk, alleen was dat gelijk er al veel eerder, nog voor het was uitgesproken. We hebben altijd gedacht dat, door openlijk te communiceren hoeveel vergunningen er op elk water al waren uitgeschreven, de hoeveelheid vergunninghouders zichzelf zou reguleren.

Grote karpers, het zal voor een groot deel van de vissers een streefdoel blijven.

Wie schaft er zich namelijk een kaart aan in augustus, net voor de drukte weer gaat aanzwellen met het nakende najaar, als hij of zij weet dat er voor een water met pakweg 10 stekken al 120 kaarten zijn uitgeschreven? En toch klinkt de lokroep voor VBK-waters met enkele bovengemiddeld zware vissen nog steeds erg hard. Dat sterkt mijn gedachte dat er nog steeds veel te weinig water in Vlaanderen is waar men tegemoet komt aan de wensen van de moderne karpervisser. Het ’s nachts mogen vissen is daarbij een breekpunt voor velen.

Vraag en aanbod

Je zou dan ook kunnen concluderen dat er te weinig goed beheerde wateren mét moderne faciliteiten zijn. Te weinig aanbod in verhouding tot een grote vraag. Te weinig VBK-wateren dus, waar je je tegen een democratische prijs een vergunning kan aanschaffen. Een jaarkaart bovendien, geen week- of midweekpas. Niks tegen goed beheerd betaalwater, want daartussen zijn ook voorbeelden te vinden van goed, eerlijk beheer! Maar we mogen onszelf geen blaasjes wijs maken: een BTW wordt altijd gerund om winst te maken, om boterhammen op de plank te krijgen.

Vraag en aanbod gaan ook gepaard met regie. Met het VBK proberen we hierin de juiste balans te houden. Al is dit soms verdomd moeilijk!

Oók niks mis mee, want iedereen mag hier z’n brood verdienen! In alle gevallen gaat dat ten koste van de inhoud van de beurs van de vissers, in jammergenoeg sommige gevallen ook nog eens over de kap van een arme populatie karpers. Het komt erop neer dat we als karpervissers ook een keer de polaroidbril moeten afzetten als dat nodig is, dat we door de bomen het bos nog willen zien. Helder en klaar, zonder franjes of verkooppraatjes.

Langetermijnvisie

Moeten we dan door dat grote succes onze langetermijnvisie bijstellen? Als het aan mij ligt niet. Het is net door die visie dat hetgeen we doen als VBK zo’n sterk merk is geworden. Trouwens, het is recent gebleken dat toen wij zoekend en tastend naar een oplossing om een aantal scheef groeiende takken aan de boom terug recht te kunnen trekken, men meteen met de vinger wijst, men meteen (ver)oordeelt. Akkoord, de communicatie en timing was in dit geval niet de beste die we hadden kunnen voeren, terwijl we wellicht op datzelfde vlak nog nooit zo ver hebben gestaan als nu. Soit, alles blijft bij het oude op Hombeek, op een aantal doelgerichte aanpassingen van het reglement na, en dat was aanvankelijk ook steeds de bedoeling.

Een VBK-water toegankelijk houden voor elk lid die dat wenst, een ideaal dat we tot op heden altijd hebben gerealiseerd. Ideaal bleek dit echter uit sommige voorbeelden uit het recente verleden allerminst. De perfecte oplossing ligt niet zomaar voor het rapen, wanneer er gewichtige schatten onder die idyllisch ogende waterspiegel voorbij schuiven. Er zijn wel oplossingen, of – beter omschreven – kunstgrepen mogelijk om een betere spreiding van vergunninghouders te bekomen, maar ook dat blijven op één of andere manier keurslijven waar we liefst niet aan beginnen.

Wie gaat bovendien al deze extra afspraken en regels controleren? Die verantwoordelijkheid komt dan weer bij datzelfde groepje kartrekkers te liggen. Misschien is het hoog tijd om een keer een open debat te organiseren? Niet dat een open debatcultuur altijd soelaas brengt, het laat misschien wel toe dat vissers een keer kritisch het geheel gaan overdenken. En, wie weet komt er iemand met iets bruikbaars op de proppen.

Het VBK is uniek

Anyway, ons open beleid naar verstrekking van vergunningen, in combinatie met een kwalitatief hoogstaand water- en visstandbeheer, maakt ons voorlopig als VBK uniek. Mochten er toch nog karperaars zijn die de oprichting en het beheer van een VBK-water een devaluatie vinden, dan mogen die me daar eens een goed argument voor geven. Ik wens ze alvast veel succes om er één te vinden, en zal dan ook graag daar een beargumenteerde repliek op geven. De enige weerstand die een visser kan hebben tegen de oprichting van een VBK-water is wanneer het VBK het beheer verkrijgt van een voormalig syndicaatwater. Dan kunnen er namelijk in 1 klap ook vele anderen mee aan tafel schuiven en is de ooit zo vredige rust broos. Gevoelig onderwerp!

De activiteiten van het VBK mogen gerust als ‘uniek’ worden bestempeld.

Laat me meteen maar het oplaaiend vuurtje doven door te zeggen dat:

[icon name=”e-googleplay”] Het VBK nooit of te nimmer lopende contracten op tracht te blazen, niet aan de poten van andermans stoel zal zagen, en enkel bij aflopende contracten of vrijgekomen waters gesprekspartner van eigenaars wil zijn. Wij zijn geen vereniging van hypocriete onderkruipers. Dit gezegd zijnde: tussen de familie Druyts, de ploeg lokale beheerders van het Spiegelven en VBK is er intussen zoveel wederzijds respect, dat het niets uithaalt om met harde valuta of slap geslijm deze parel tracht los te weken. Mag je fier op zijn, wie je ook bent. Quid pro quo, Clarisse…

[icon name=”e-googleplay”] niet elk water zich leent voor een mogelijk grote(re) toeloop van vissers, niet iedere eigenaar dat wenst bovendien.

Een vraag. Stel: je vist op een syndicaatwater of een clubwater, en het contract m.b.t. oever- en visrecht loopt af, wat is dan het best mogelijke en het slechts mogelijke vervolg van het verhaal? Uiteindelijk komt alles neer op hetzelfde feit: alles in de hengelsport, en bij uitbreiding in vele facetten van het leven komt neer op diezelfde, dunne lijn. Dat maakt het soms frustrerend, vaak boeiend.

Een syndicaat beauty uit mei vorig jaar.

In het vervolg van deze blog ga ik verder over de heikele kwestie van syndicaatwaters, geef ik knelpunten en doekjes voor het bloeden, die wellicht ook oplossingen kunnen zijn. Eén ding is zeker: op syndicaatwaters kan je nog minder voor iedereen goed doen…

Mark Hoedemakers